Een espagnoletslot is eigenlijk niet zo zeer een slot. Wel is het een klassieke beveiliging is om simpel een deur of raam dicht te maken. De meeste sloten hebben een dagschoot of nachtschoot die ervoor zorgen dat een mechanisme een slot dicht draait. Een espagnoletslot zorgt meer dat een ijzeren staaf of haak in een opening of op een haak valt. Je herkent een espagnoletslot aan dat ze ten eerste altijd aan de binnenkant zitten. Een tweede is dat je met een simpele hefbeweging de deur op slot kunt doen of kunt openen. Het bekendste voorbeeld van een espagnoletslot zie je terug in bijvoorbeeld tuindeuren, waar een verticale ijzeren staaf in een inkeping valt van het deurkozijn. Maar ook ramen die door een handvat te draaien op slot gaan of op kiepstand vallen onder espagnoletsloten.
Een espagnoletslot heeft over het algemeen een kruk, een schootplaat, een draaistang, en een vaste schootplaat. Daarnaast zitten er in het geval van een ijzeren staaf (de draaistang) meestal geleiders die deze staaf op zijn plek houden. Qua variatie en uitbreiding kan het ook nog voorkomen dat er een slot in de kruk is ingebouwd. Deze vereist dan een sleutel om van de kruk gebruik te kunnen maken.
