Wat is de Eikenprocessierups?
De eikenprocessierups (Thaumetopoea processionea) is een belangrijke plaag bij Eikenbomen in vele Europese landen. De gewone en wetenschappelijke namen van deze rups verwijzen naar het gedrag van de larven om lange processies te vormen. Deze insect komt oorspronkelijk uit Midden- en Zuid-Europa, maar is nu aanwezig in bijna alle Europese landen en ook in delen van het Midden-Oosten.
Levenscyclus en voorkomen van de eikenprocessierups
De adulten hebben grijze voorvleugels met witte en donkergrijze tekening en een spanwijdte van ca. 30 mm. De adulten komen uit en vliegen tussen eind juli en half september. De eitjes (tot 300 per partij) worden in aaneengesloten rijen gelegd langs één tot twee jaar oude twijgen en bedekt met haren van het vrouwtje.
De larven van het eerste stadium overwinteren in de eitjes en komen half of eind april uit. Ze zijn nachtactief en voeden zich kuddegewijs. De pas uitgekomen larven zijn bruin. In latere stadia wordt hun lichaam grijs. Vanaf het derde stadium produceert elke larve duizenden zeer kleine, weerhaakloze brandharen (ca. 0,1 mm). Deze haartjes bevatten een allergeen eiwit, thaumetopoeïne, dat actief in de lucht kan vrijkomen als de larven worden verstoord. Na de vervelling blijven de haren van het vorige stadium op de exuvia achter, maar kunnen in de lucht terechtkomen en zijn nog steeds allergeen.
Bij droog weer kunnen deze urticerende haren maandenlang allergeen blijven. Vanaf het 5e instar beginnen de larven aan de voet van lagere takken, op de stammen of aan de voet van de stammen zijdematte nesten te bouwen, die duizenden individuen kunnen bevatten. De larven blijven gewoonlijk overdag in hun nesten en vertrekken ‘s nachts in een karakteristieke stoet om zich in het bladerdak van de bomen te voeden. Als de bladeren van een boom schaars worden, trekken de larven collectief weg van de boom om een andere gastheer in de buurt te koloniseren. In de verpoppingstijd (eind juni, begin juli) spinnen de larven cocons in de nesten.
Schade die de rups veroorzaakt
De nesten van de rupsen op aangetaste bomen zijn duidelijk zichtbaar. De larven van de eikenprocessierups veroorzaken ernstige ontbladering, waardoor de levensvatbaarheid van eikenbomen afneemt. Dit is echter meestal geen probleem, omdat de bomen zich hier normaal gesproken van herstellen.
Belangrijker is het gevaar voor de gezondheid van mens en dier, omdat de larven giftige haren afgeven, die tot ernstige allergische reacties kunnen leiden.
Bestrijding en balans
Vaak worden deze plagen bestreden met folie om bomen en vergif. Dat is echter niet goed voor het milieu en andere dier- en insectsoorten. Laat staan de bomen zelf. Het beste is het introduceren en aanmoedigen van de reproductie van diersoorten die de rups opeten, zoals vleermuizen en koolmeesjes.
Wil je meer weten over ecologische quickscans, EPR, EMS en beheerplannen? Lees dan verder op NLadviseurs.
